Je plakt vast aan je iPhone, scrolt door Instagram, zoekt iets op via Google, bestelt wat bij Amazon en spreekt je collega’s op Microsoft Teams. Wat valt op? Vijf Amerikaanse bedrijven bepalen hoe jouw digitaal leven eruitziet. Veel macht in te weinig handen. Tijd om iets terug te doen.
Ons virtuele leven is in handen van een handjevol bedrijven. Apple bepaalt welke devices we gebruiken, Amazon beslist hoe we winkelen, Google weet wat we zoeken, Meta regelt onze sociale contacten en Microsoft organiseert ons werk. Deze Big Tech-giganten hebben ons hele digitale leven in handen. En dat is eigenlijk heel vreemd. De 'oude wegen' – infrastructuur, straten en pleinen – zijn van de overheid. De 'nieuwe wegen' – de cloud, datacenters en devices – zijn van Big Tech. Zij bepalen of, hoe en wanneer je ze mag gebruiken.
Die ‘gratis’ apps en diensten, zoals Instagram of Google? Zijn stiekem peperduur. Alleen betaal je niet met geld, maar met je data. Elke klik, like of zoekopdracht wordt vastgelegd: jij bent het businessmodel. Big Tech bouwt van iedereen gedetailleerde profielen op. Ze weten wat je interesses zijn, wat je politieke voorkeur is en waar je behoefte aan hebt – vaak nog voordat je ‘t zelf doorhebt. Bekijk je filmpjes over barbecueën? Dan ben je vast een man. Woon je in een probleemwijk? Grote kans dat je het niet zo breed hebt.
Op basis van dit soort aannames krijg je gepersonaliseerde content en advertenties te zien. Het gevaar? Je weet niet op basis van welke kenmerken wordt geselecteerd: je kunt je profiel niet inzien, aanpassen of verwijderen. En, niet onbelangrijk: je hebt geen idee wat je niet te zien krijgt.
Algoritmes zorgen ervoor dat je vooral content ziet die je leuk vindt. Daardoor beland je in een filterbubbel waar je alleen de informatie krijgt die je eigen mening bevestigt. Deze echokamers bevestigen niet alleen je overtuigingen – ze schilderen mensen met andere ideeën af als vijanden. Dat polariseert de samenleving en ondermijnt de democratie.
Tijdens onze hackathon op 10 april werkten experts en deelnemers samen aan een oplossing. Het resultaat: een manifest met elf concrete adviezen om de macht van Big Tech terug te pakken.
Advies 1: Neem verantwoordelijkheid – kies bewust voor veilige alternatieven.
Advies 2: Ontwikkel een digitaal paspoort, zodat iedereen zelf over z’n eigen data kan beslissen.
Advies 3: Zorg voor digitale geletterdheid via bibliotheken en onderwijs.
Advies 4: Leer kinderen omgaan met nieuws, zodat ze echt van nep kunnen onderscheiden.
Advies 5: Garandeer toegang tot objectieve informatie voor alle burgers.
Advies 6: Vertrek van de onveilige Big Tech socials, bied veilige digitale diensten en bescherm burgers door goede wetgeving.
Advies 7: Kies voor andere marketingmethodes en dring de macht van Big Tech terug.
Advies 8: Gebruik toegankelijke taal en werk intensief samen.
Advies 9: Harmoniseer Europees toezicht voor effectievere controle op Big Tech.
Advies 10: Draag data over aan Europa en individuen: laat mensen zelf beslissen.
Advies 11: Bouw een eerlijke digitale samenleving met respect voor de mens.
Big Tech zit diep in onze economie verankerd. Deze multinationals hebben zelfs invloed op semipublieke functies als digitale betalingen en identiteitsverificatie. Dat is onwenselijk, want deze thema’s horen onder overheidstoezicht te vallen. De oplossing? Europese lidstaten moeten intensiever samenwerken om onze eigen techmarkt te stimuleren. Big Tech moet gedwongen worden data aan Europa over te dragen. En Europa moet er via wetgeving voor zorgen dat iedere burger zélf over z’n data kan beslissen.
Verandering begint bij jou. Bij de keuzes die je maakt. Bij inzien dat digitale vrijheid geen luxe is, maar een recht. Ik beslis zelf. Jij ook?
