Door algoritmen en dark patterns beïnvloeden techreuzen en grote bedrijven het gedrag van consumenten. Zo wordt hun macht alsmaar groter – maar voor hoe lang? Consumenten zullen op den duur steeds vaker kiezen voor bedrijven die privacy en ethiek hoog op de agenda hebben staan. Heb je dat als bedrijf niet, dan lopen consument geheid bij je weg – iets wat we steeds vaker zien gebeuren. Daarnaast dwingt wetgeving bedrijven om maatregelen te nemen.
Informeer consumenten hoe zij hun data en hun rechten beter kunnen beschermen, en bied tools en instellingen waarmee ze deze zélf kunnen beheren. Denk aan een accountdashboard waarmee gebruikers de eigen gegevens kunnen wijzigen of verwijderen. Denk aan adresgegevens en persoonskenmerken. Bied daarnaast een opt-out-instelling aan om (zoek)geschiedenis uit te schakelen of te wissen. Door te visualiseren wat er tijdens en na de (zoek)actie van een gebruiker gebeurt, maak je duidelijk hoe je technologie is opgezet en gebruikt wordt. Het is wel van belang dat je klantenservice weet hoe ze al deze activiteiten kunnen uitvoeren op verzoek van klanten.
Integreer privacybescherming in de ontwikkeling van ál je digitale diensten en producten – dat kan je zoekmachine zijn, maar ook een product als een stofzuigrobot of slimme koelkast. Rapporteer regelmatig over je datagebruik en de impact hiervan op gebruikers. Wees bovendien transparant over hoe je gegevens verzamelt, gebruikt en deelt. Tot slot: verzamel alleen gegevens die absoluut noodzakelijk zijn.
Algoritmes baseren zich op het verleden: de kennis die er al is. Een gedragscode die door de grote techreuzen is opgesteld, moet voor meer transparantie zorgen. Maar: dat is nog niet genoeg. Ook bedrijven zelf moeten ervoor zorgen dat hun algoritme transparant en objectief is. Er zijn verschillende manieren om dat voor elkaar te krijgen:
Leg verantwoording af over je marketingcampagnes en gepersonaliseerde advertenties. Ga daarnaast manipulatieve technieken als dark patterns uit de weg, en beperk de hoeveelheid gepersonaliseerde advertenties.
Zorg er ten eerste voor dat je algoritme voldoet aan relevante wet- en regelgeving, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Volg daarnaast best practices en richtlijnen voor transparantie en verantwoord gebruik van AI – zoals de IEEE en ISO. Laat regelmatig onafhankelijke audits uitvoeren om te testen of je bedrijf zich aan ethische richtlijnen houdt. Maak de resultaten van deze audits openbaar – inclusief de onderzoeksmethode. Werk samen met regelgevers binnen de Europese Unie om wetgeving te ontwikkelen die consumenten beschermt.
Je kunt je digitale beleid pas echt aanpassen, als je hele organisatie achter je staat: zowel het management als je werknemers. Iedereen moet zich verantwoordelijk voelen – pas dan kun je stappen zetten. En dat vraagt soms om een cultuurverandering én ander perspectief. Leg niet alleen de focus op groei en winst, maar ook op een eerlijke en integere manier van werken. Zo beschermen we samen onze consumenten en gebruikers.